close
Sayahna Sayahna
Search

സാഹിത്യവാരഫലം 1998 12 18


സാഹിത്യവാരഫലം
Mkn-14.jpg
എം കൃഷ്ണന്‍ നായര്‍
പ്രസിദ്ധീകരണം സമകാലികമലയാളം
തിയതി 1998 12 18
മുൻലക്കം 1998 12 11
പിൻലക്കം 1998 12 25
വായനക്കാരുടെ പ്രതികരണങ്ങള്‍ ഇവിടെ നൽകുക

അരുവിയില്‍ നിന്നു വെള്ളം കുടിക്കുന്ന ആട്ടിന്‍കുട്ടിയെ ചെന്നായ് കണ്ടു.‘നീയാണു് ഇതിലെ വെളളമാകെ കലക്കിയതു കഴിഞ്ഞവര്‍ഷം’ എന്നു് അവന്‍ അവളോടു പറഞ്ഞു. ‘അതുകൊണ്ടു് എനിക്കു നല്ല വെളളം കുടിക്കാന്‍ സാധിച്ചില്ല. ഈ ദ്രോഹം ആവര്‍ത്തിക്കരുതെന്നു് ഞാന്‍ തീരുമാനിച്ചിരിക്കുകയാണു്. നിന്നെ ഞാന്‍ കൊല്ലാന്‍ പോകുന്നു’ എന്നും ചെന്നായ് അറിയിച്ചപ്പോള്‍ ആട്ടിന്‍കുട്ടി പറഞ്ഞു. ‘ഞാന്‍ കഴിഞ്ഞവര്‍ഷം ജനിച്ചിട്ടേയില്ലായിരുന്നു. ഞാനായിരിക്കില്ല വെളളം കലക്കിയതു്’ ചെന്നായ് അതുകേട്ടു വേറെ പല വാദങ്ങളും കൊണ്ടുവന്നു. ആട്ടിൻകുട്ടി എന്തുകൊണ്ടു മരിക്കണമെന്നു തെളിയിക്കാനായി. ഓരോ വാദവും തെററാണെന്നു് അപരാധം ചെയ്യാത്ത ആട്ടിന്‍കുട്ടി സ്പഷ്ടമാക്കിക്കൊടുത്തു. ‘ശരി. ശരി വാദങ്ങള്‍ മതി. നീ പറഞ്ഞതു ശരിയായിരിക്കാം. ഞാന്‍ പറഞ്ഞതു തെററും. പക്ഷേ എനിക്കു വിശപ്പുളളതുകൊണ്ടു് ഞാന്‍ നിന്നെ തിന്നാന്‍ പോകുന്നു’ എന്നു ചെന്നായ്. ‘നിറുത്തു്’ എന്ന മനുഷ്യശബ്ദം. മലയിടുക്കിന്റെ ചരിവിലൂടെ ഒരാളെത്തി. ‘എടാ ഉപദ്രവകാരി, ഭംഗിയുളള, അപരാധം ചെയ്യാത്ത ഈ ആട്ടിന്‍കുട്ടിയെ നീ കൊല്ലരുതു്. ഞാന്‍ ഇതിനെ രക്ഷിക്കും’ എന്നു വന്നയാള്‍ പറഞ്ഞു. ചെന്നായ് നിഷ്ക്രമിച്ചു. നമ്മുടെ ധീരനായ മനുഷ്യന്‍ തുടർന്നുപറഞ്ഞു. ‘പാവപ്പെട്ട കൊച്ചാട്ടിന്‍കുട്ടീ, മനോഹരവും മൃദുലവുമായ കുഞ്ഞേ. ഞാന്‍ വന്നതു് എത്ര നന്നായി. നിന്നെ അവന്‍ പേടിപ്പിച്ചതു് ഓര്‍ക്കുമ്പോള്‍ എന്റെ ചോര തിളയ്ക്കുന്നു. എന്നോടുകൂടിപോരു. പുതുതായി കിട്ടിയ കൂട്ടുകാരനോടൊരുമിച്ചു്കളിച്ച് ആട്ടിന്‍കുട്ടി ആഹ്ലാദത്തിമിര്‍പ്പിലായി. സത്യസന്ധതയുള്ള കോപത്തോടെ നമ്മുടെ നേതാവു വിചാരിച്ചു ദുഷ്ടതയുള്ള ചെന്നായ്ക്കളെ ആ പ്രദേശത്തുനിന്നു നിശ്ശേഷം നശിപ്പിക്കണമെന്നു. ആ പുല്‍ത്തകിടികള്‍ ഷീപോക്രസിക്കുവേണ്ടി (ഡെമോക്രസി പോലെ ഷീപോക്രസി — ആടുകളുടെ ഭരണം) സുരക്ഷിതമാക്കണമെന്ന്. ക്രൂരതയുള്ള ചെന്നായെ കടുത്ത വാക്കുകള്‍ കെണ്ടു ശകാരിച്ചുകൊണ്ടു് അയാള്‍ ആട്ടിന്‍കുട്ടിയുടെ കഴുത്തു മൃദുലമായി മുറിച്ചു. കാരുണ്യത്തോടെ പാചകം ചെയ്തു. സ്നേഹത്തോടെ മസാലക്കൂട്ടു് ചേര്‍ത്തു. ആര്‍ദ്രതയോടെ അവളെ ഉളളിലാക്കി. ഭക്തിയോടെ ഈശ്വരനു നന്ദിപറഞ്ഞു. ഭക്ഷണത്തിനുശേഷം അയാള്‍ പൈപ്പ് വലിച്ചുകൊണ്ടു് ചെന്നായ്ക്കളുടെ ക്രൂരതയെപ്പററി വിചാരിച്ചുകൊണ്ടു് ഇരുന്നു. പാവപ്പെട്ട, നിഷ്കളങ്കരായ ആട്ടിന്‍കുട്ടികളെ ഉപദ്രവിക്കാന്‍ അനുമതി നല്കുന്ന ലോകത്തിന്റെ നീതിയില്ലായമയെക്കുറിച്ചും ആലോചിച്ചു. പത്രങ്ങളില്‍ ഈ ദുഷ്ടതയെക്കുറിച്ചു് എഴുതിയാലെന്ത് എന്നും അയാള്‍ വിചിരിക്കാതിരുന്നില്ല. ഇതൊഴിവാക്കാന്‍ എന്തെങ്കിലും ചെയ്തുകൂടേ എന്നായി അയാളുടെ ചിന്ത. ഡന്‍ മര്‍ക്വസ് (Don Marquis, 1878–1937) എന്ന അമേരിക്കന്‍ ഹാസ്യകവിയുടെ ഒരു കവിതയുടെ ദുര്‍ബ്ബലമായ ഭാഷാന്തരീകരണമാണിതു്. ഇംഗ്ലണ്ടിലെ faber and faber പ്രസാധകര്‍ 1998–ല്‍ പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്തിയ “the archy and mehitabel omnibus” എന്ന മര്‍ക്വസ്‌കവിതകളില്‍ ഒന്നാണതു്. ആര്‍ചീ[1] എന്ന പാററ രചിച്ചതാണിതു് എന്നത്രേ കവി സങ്കല്പം. ആര്‍ച്ചീ എങ്ങനെ കവിതയെഴുതി എന്നതിന്റെ വിശദീകരണമുണ്ടു് ആമുഖത്തില്‍. മര്‍ക്വസ് ഒരു ദിവസം നേരം നന്നേ വെളുക്കുന്നതിനു് മുന്‍പ് മുറിയിലേക്കു ചെന്നപ്പോള്‍ ഒരു വലിയ പാററ. റ്റൈപ് റൈറ്റിന്റെ കട്ടകളില്‍ മാറി മാറി ചാടുന്നതുകണ്ടു. പാററ അദ്ദേഹത്തെ കണ്ടില്ല. അതു് മെഷ്യനില്‍ കയറി തലതാഴ്ത്തി ശക്തിയോടെ ചാടും. ശക്തി വളരെകൂടുതലായതുകൊണ്ടു് കട്ട താഴും. അതില്‍ വച്ചിരിക്കുന്ന കടലാസ്സില്‍ അക്ഷരം പതിയും. കാപ്പിററല്‍ അക്ഷരങ്ങളോ കോമ, ഫുള്‍സ്റ്റാപ് ഇവയോ കടലാസ്സില്‍ വീഴ്ത്താന്‍ പാററയ്ക്കു കഴിയുകയില്ല. ഒരു മണിക്കൂര്‍ നേരത്തെ ഈ പരിശ്രമത്തിനുശേഷം പാറ്റ വിയര്‍ത്തു്. തളര്‍ന്നു താഴെ വീഴും. ഒരു ദിവസം കണ്ട കവിത ഇങ്ങനെ: “ആവിഷ്കാരം എന്റെ ആത്മാവിന്റെ ആവശ്യകതയാണു്. ഞാന്‍ ഒരിക്കള്‍ കവിയായിരുന്നു. ഞാന്‍ മരിച്ചതിനുശേഷം ഒരു പാറ്റയുടെ ശരീരത്തില്‍ കടന്നു. അതു് ജീവിതത്തെസ്സംബന്ധിച്ചു് എനിക്കു നൂതന ദര്‍ശനം നല്കി.”

പുസ്തകത്തിനു രണ്ടു ഭാഗങ്ങളുണ്ടു്. രണ്ടാമത്തേതു് മഹിതബെല്‍ (Mehitabel) എന്ന പൂച്ചയെസ്സംബന്ധിച്ചുളളതാണു് (പെണ്‍കുട്ടിയുടെ പേരാണു് മഹിതബെല്‍ എന്നതു്). മഹിതബെല്‍ പൂച്ചയാകുന്നതിനു മുന്‍പു് ക്ലീയപട്രയും അവളെപ്പോലെ മറ്റു പല സ്ത്രീകളുമായിരുന്നു. പൂച്ചയ്ക്കു റ്റൈപ്റൈറ്റര്‍ ഉപയോഗിക്കാന്‍ അറിഞ്ഞുകൂടാ. അതുകൊണ്ടു് ആര്‍ചീ എന്ന പാറ്റയാണു് അവളുടെ റിപോര്‍ടര്‍. ഈ റിപോര്‍ടുകളും അത്യന്തം രസകരങ്ങളാണു്.

കോമിക് ജീനിയസ്സാണ് മർക്വസ്. മനുഷ്യന്റെ തിന്മകളും ദൗർബല്യങ്ങളും സമൂഹത്തിന്റെ ആകെയുള്ള മാലിന്യങ്ങളും പരിഹാസകവിതകളിലൂടെ മർക്വസിനെപ്പോലെ ആകർഷകമായി പ്രതിപാദിച്ച മറ്റുകവികളെ എനിക്കറിഞ്ഞുകൂടാ. ഈ ഗ്രന്ഥത്തിലെ ഓരോ കവിതയും ഹർഷോദ്രേകം നൽകും വായനക്കാർക്ക്. ആർചിയുടെ ചില അനിയമിതചിന്തകൾ എടുത്തെഴുതിക്കൊണ്ട് ഞാനിത് അവസാനിപ്പിക്കാം.

“one thing that
shows that
insects are
superior to man
is the fact that
insects run their
affairs without
political campaigns
election and so forth
 
a man thinks
he amounts to a lot
but to a mosquito
a man is
merely
something to eat”

(ആർചി കോമ, പൂർണ്ണവിരാമം ഇവ ഉപയോഗിക്കുന്നില്ലെങ്കിലും വായനക്കാർക്ക് ചിന്താക്കുഴപ്പമുണ്ടാകാതിരിക്കാനായി ഞാനവ ഇട്ടിട്ടുണ്ട്. പക്ഷേ പാറ്റ കാപിറ്റൽ അക്ഷരങ്ങൾ റ്റൈപ് ചെയ്യാത്തതുപോലെ ഞാനും അവ എഴുതിയിട്ടില്ല. എല്ലാം കൊച്ചക്ഷരങ്ങൾ. ഇപ്പുസ്തകത്തിന്റെ വില GBP 6.99. പുറങ്ങൾ 311.)

ചോദ്യം, ഉത്തരം

അമേരിക്കൻ കരടിയുടെ അടുത്ത് ദിവസവും നൂതനരൂപമാർജ്ജിച്ചു കൊണ്ടിരുന്ന ഇന്ത്യ ആട്ടിൻകുട്ടിയായി ചെന്നുനിന്നതാണ് നെഹ്രുവിന്റെ സമാധാനപരമായ സഹവർത്തിത്വം.

Symbol question.svg.png ഏതു സംബോധന കേട്ടാണ് സ്ത്രീ സന്തോഷിക്കുന്നത്?

പ്രഥമരാവിൽ നവവരൻ ‘തങ്കം’ എന്നു വിളിക്കുമ്പോൾ അവൾക്കു പുളകം. കാലം കഴിഞ്ഞ് ആ ഭർത്താവ് ‘എടീ’ എന്നു വിളിക്കുമ്പോൾ നീരസം. ആദ്യത്തെ കുഞ്ഞ് ‘അമ്മേ’ എന്നു വിളിക്കുമ്പോൾ ഉൾക്കുളിര്. മകളുടെ മകൾ ‘അമ്മൂമ്മേ’ എന്നു വിളിക്കുമ്പോൾ ഞെട്ടൽ. സമപ്രായക്കാരും ചിലപ്പോൾ അവളെക്കാൾ പ്രായം കൂടിയവരുമായ സ്ത്രീകൾ ‘ആന്റി’ എന്നു വിളിക്കുമ്പോൾ കോപം.

Symbol question.svg.png നെഹ്രുവിന്റെ സമാധാനപരമായ സഹവർത്തിത്വം എന്ന സിദ്ധാന്തത്തിൽ നിങ്ങൾ വിശ്വസിക്കുന്നുണ്ടോ?

എല്ലാവർക്കുമറിയാവുന്ന ഒരു നേരമ്പോക്ക് പറയാം. മോസ്കോയിലെ ഒരു ജന്തുശാല കാണാൻ ഒരുത്തൻ പോയി. ഒരു കൂട്ടിൽ കരടിയും ആട്ടിൻകുട്ടിയും ഒരുമിച്ചു കിടക്കുന്നതുകണ്ട് സന്ദർശകൻ അദ്ഭുതപ്പെട്ടു. അപ്പോൾ ജന്തുശാലയുടെ സെക്രട്ടറി പറഞ്ഞു: ‘ഇതാണ് സമാധാനപരമായ സഹവർത്തിത്വം.’ ആഗതൻ അപ്പോഴും അവിശ്വാസം പ്രകടിപ്പിച്ചപ്പോൾ സെക്രട്ടറി പറഞ്ഞു: ‘പക്ഷേ ഓരോ ദിവസവും കാലത്ത് ഞങ്ങൾ ഓരോ ആട്ടിൻകുട്ടിയെ ഈ കൂട്ടിനകത്തേക്ക് ഇടും.’ അമേരിക്കൻ കരടിയുടെ അടുത്ത് ദിവസവും നുതനരൂപമാർജ്ജിച്ചുകൊണ്ടിരുന്ന ഇന്ത്യ ആട്ടിൻകുട്ടിയായി ചെന്നുനിന്നതാണ് നെഹ്രുവിന്റെ സമാധാനപരമായ സഹവർത്തിത്വം.

Symbol question.svg.png നിങ്ങൾ നേരമ്പോക്ക് എഴുതാത്തത് എന്തുകൊണ്ട്?

വാരികകളിൽ വരുന്ന നവീന കവിതകൾ, നവീന ചെറുകഥകൾ ഇവയെക്കുറിച്ച് ഞാൻ എഴുതാറുണ്ടല്ലോ.

Symbol question.svg.png റോമയിൻ റോളണ്ടിന്റെ ജിൻ ക്രിസ്റ്റൊഫ് എങ്ങനെയുള്ള നോവലാണ്?

റോമങ് റൊലാങിന്റെ ഷാങ് ക്രിസ്തോഫിനു ‘majestic’ എന്ന വിശേഷണമാണ് ചേരുക.

Symbol question.svg.png നിത്യതയിൽ — eternity — നിങ്ങൾക്ക് വിശ്വാസമുണ്ടോ?

ഉണ്ട്. കുറച്ചു കാലത്തെ കഷ്ടപ്പാടിനു ശേഷം ശവപ്പറമ്പിൽ വിശ്രമം. അതുതന്നെ നിത്യത.

Symbol question.svg.png ചങ്ങമ്പുഴയെ ജീനിയസ് എന്നു നിങ്ങൾ വിളിക്കുന്നതിനു കാരണം?

പലരും നടന്നു നടന്ന് ആകർഷകത്വവും നവീനതയും നശിച്ച മാർഗ്ഗത്തെ ഇംഗ്ലീഷിൽ beaten path എന്നു പറയും. സംസ്കൃതത്തിൽ പ്രഹതമാർഗ്ഗമെന്നും. ജീനിയസ് ഈ പ്രഹതമാർഗ്ഗം ഉപേക്ഷിക്കുന്നു. ചങ്ങമ്പുഴ തന്റെതായ മാർഗ്ഗത്തിലൂടെ നടന്ന കവിയാണ്. വൈലോപ്പിള്ളിയും കുഞ്ഞിരാമൻ നായരും ഒഴിച്ചുള്ള കവികൾ നവീനപഥം കണ്ടെത്തിയവരല്ല. അവർ കവിതയെഴുതുന്നുണ്ടാവും. പക്ഷേ ജീനിയസ്സുകളല്ല. സാരമാഗു ജീനിയസ്സാണ്. സ്റ്റൈൻബക്ക് അല്ല. ദാര്യോ ഫോ തീരെയല്ല.
* * *

വള്ളത്തോളിനെ കവിതയെഴുതാൻ പഠിപ്പിക്കേണ്ടതുണ്ടോ? ഇതളുകൾ വിടർത്തി പരിമളം പ്രസരിപ്പിക്കാൻ താമരപ്പൂവിനെ അഭ്യസിപ്പിക്കേണ്ടതുണ്ടോ? മേഘശകലത്തിൽ മറഞ്ഞ ചന്ദ്രൻ നിർമ്മലാന്തരീക്ഷത്തിൽ മെല്ലെയെത്തുന്നത് നമ്മൾ ആജ്ഞാപിക്കുന്നതുകൊണ്ടാണോ? കാമുകനെ കാണുമ്പോൾ കാമുകിയുടെ തുടുത്ത കവിളുകൾ കൂടുതൽ തുടുക്കുന്നത് അയാളുടെ ആവശ്യകത അനുസരിച്ചാണോ? കാറ്റടിക്കുമ്പോൾ ചാഞ്ഞും ചരിഞ്ഞും നിന്ന് സ്വയം പൊലിയാതെ നിൽക്കാൻ നിലവിളക്കിലെ സ്വർണ്ണദീപത്തെ നമ്മൾ പഠിപ്പിക്കേണ്ടതുണ്ടോ? ഇല്ല. പക്ഷേ ദേശാഭിമാനി വാരികയിൽ ‘അരുന്ധതിയും ഞാനും പത്രാധിപർ തിരിച്ചയച്ച കഥയും’ എന്ന ചെറുകഥയെഴുതിയ പി.ആർ. രഘുനാഥനെ കഥയെഴുതേണ്ടത് എങ്ങിനെയെന്നു പഠിപ്പിച്ചേ തീരൂ. പഠിപ്പിച്ചില്ലെങ്കിൽ അദ്ദേഹം ഇതുപോലെ അനേകം കഥകളെഴുതി ലോകത്തിന്റെ ദു:ഖം കൂട്ടും. സംശയമില്ല.

ഇങ്ങോട്ടു വരരുതേ

‘ആര്യേ, ഒരുങ്ങിക്കഴിഞ്ഞെങ്കിൽ ഇങ്ങോട്ടുവരൂ’ എന്നു ‘ശാകുന്തളം’ നാടകത്തിലെ സൂത്രധാരൻ നടിയോട് ആവശ്യപ്പെടുന്നു. അയാൾക്കറിയാം അവൾക്ക് ഒരുങ്ങാൻ അപരിമിതമായ സമയം വേണമെന്ന്. കാളിദാസന്റെ കാലത്തെ പെണ്ണുങ്ങളുടെ ഒരുക്കത്തെക്കുറിച്ച എനിക്കൊന്നുമറിഞ്ഞുകൂടാ. ഇപ്പോഴത്തെ പെണ്ണുങ്ങളുടെ ഒരുക്കത്തെക്കുറിച്ച് ലേശമറിയാം. കുളികഴിഞ്ഞുവന്ന് തല തോർത്തിയിട്ട് ഫാനിന്റെ താഴെ നിൽക്കുന്നു കുറച്ചു നേരം. അതു മുടിനാരുകൾ പാറിപ്പറക്കാനാണ്. പിന്നെ വസ്ത്രധാരണം. ചുരീദാർ എന്ന കാലുറയും കണങ്കാൽ വരെയെത്തുന്ന കുപ്പായവുമാണെങ്കിൽ രണ്ടും മാച്ച ചെയ്യുന്ന വിധത്തിൽ ആവണം. അവ ധരിച്ചിട്ട് സൗന്ദര്യം വന്നില്ലെന്നുതോന്നിയാൽ വേറെ രണ്ടെണ്ണം ധരിക്കുകയായി. പിന്നെയും ഉണ്ടാകും മാറ്റിദ്ധരിക്കൽ. തൃപ്തിയടഞ്ഞാൽ വലത്തോട്ട് തിരിഞ്ഞ് ഇടതുവശം നിലക്കണ്ണാടിയിൽ പ്രതിഫലിപ്പിച്ചു നോക്കും. ഇടത്തോട്ട് തിരിഞ്ഞു വലതുവശത്തെ പ്രതിഫലനം നോക്കും. പൊട്ടുകൾ മാറിമാറി ഒട്ടിച്ചുനോക്കും. അപ്പോഴേക്കും ക്ഷമകെട്ട ഭർത്താവ് ‘ആര്യേ. ഒരുങ്ങിക്കഴിഞ്ഞാൽ ഇങ്ങോട്ടുവരൂ’ എന്നല്ല പറയുക. അതു സംസ്കാരഭദ്രമായ അപേക്ഷയാണല്ലോ. ഇപ്പോഴത്തെ ഭർത്താവ് പറയുന്നതെന്തെ

ന്ന് അച്ചടിക്കാൻ വയ്യ. അതു ഞാൻ വായനക്കാരുടെ ഭാവനയ്ക്കു വിട്ടുകൊടുക്കുന്നു. ഇങ്ങനെ ഒരുങ്ങുന്ന ചെറുപ്പക്കാരി സ്വതേ സുന്ദരിയാണെങ്കിൽ ഒരുക്കത്തിനു ശേഷം കൂടുതൽ സുന്ദരിയാകും. പക്ഷേ ദൗഭാഗ്യം കൊണ്ടു പല സ്ത്രീകൾക്കും സൗന്ദര്യമില്ല. ഭംഗിയില്ലാത്തവരും മുകളിലെഴുതിയ മട്ടിൽ ഒരുങ്ങും. അതുകഴിഞ്ഞ് ഭർത്താവിന്റെ അടുത്തെത്തുമ്പോൾ വൈരൂപ്യം ഇരട്ടിച്ചിരിക്കും. എന്റെ ഹതവിധി എന്നു മനസ്സിൽ പറഞ്ഞ് അയാൾ അവളെയും കൂട്ടി റോഡിലേക്കിറങ്ങും. ഭാര്യ സുന്ദരിയാണെങ്കിൽ കുറെ ദൂരമെങ്കിലും അവളെയും കൊണ്ട് ഭർത്താവ് നടക്കും. നാലുപേർ അവളെ കാണട്ടെ എന്നാവും അയാളുടെ വിചാരം. പെണ്ണ് വൈരൂപ്യത്തിന് ആസ്പദമാണെങ്കിൽ നടത്തമില്ല. റോഡിലിറങ്ങി റ്റാക്സി വരട്ടെയെന്ന മട്ടിൽ ‘നെടുനെടാ’ നിൽക്കും. ആദ്യം കിട്ടുന്ന റ്റാക്സിക്കാറിലോ ഓട്ടൊറിക്ഷയിലോ അവളെ തള്ളിക്കയറ്റി ഒറ്റപ്പോക്കാണ്.

നമ്മുടെ ചെറുകഥകൾ സുന്ദരികളെപ്പോലെയാണ്, വൈരൂപ്യമുള്ളവരെപ്പോലെയാണ്. ആഖ്യാനത്തിന്റെ ചുരീദാറും സ്വഭാവ ചിത്രീകരണത്തിന്റെ റ്റോപ്പും അന്തരീക്ഷ സൃഷ്ടിയുടെ സുന്ദരവദനവുമായി ‘വാടകവീടുകൾ’ എന്ന കഥാനടി സൂത്രധാരനായ ഉറൂബിന്റെ മുൻപിലെത്തുന്നു. ഇതൊക്കെ ഇന്ദുചൂഡന്റെ (കിഴക്കേടം) ‘പ്രകൃതിയുടെ ചിത്രങ്ങൾ’ എന്ന കഥാദുർദർശനയ്ക്കുമുണ്ട്. ഒരുത്തനും ഒരുത്തിയും ഒരു വേലപ്പനും മുള്ളുവള്ളിയിൽ വരുന്നു. തിരിച്ചു പോകുന്നു. ഇതിനിടയിൽ എന്തൊക്കെയോ പറഞ്ഞ് ആഖ്യാനം നിർവഹിക്കുന്നു. ആ ഒരുത്തിയുടെ സങ്കടത്തെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞ് സ്വഭാവ ചിത്രീകരണത്തിനു ശ്രമിക്കുന്നു. എല്ലാം അനുഭൂതിരഹിതം വാചികതലത്തിൽ നിൽക്കുന്നു ഓരോന്നും. കലയെയും ഭാഷയെയും എത്രത്തോളം അകറ്റാമോ അത്രത്തോളം അകറ്റുന്നു, ഇവിടെ. മാതൃഭൂമി എന്ന വാരികയുടെ നാടകവേദിയിലേക്കു വരാൻ കണ്ണാടിയുടെ മുൻപിൽനിന്ന് മുതുകും ചന്തിയും നോക്കുന്ന ബീഭത്സ സത്വത്തോട് സൂത്രധാരനായ ഇന്ദുചൂഡനെ തട്ടിമാറ്റിക്കൊണ്ട് ഞാൻ പറയുന്നു: ‘വൈരൂപ്യത്തിനു ഇരിപ്പിടമേ. അണിയറയിൽത്തന്നെ നിന്നുകൊള്ളൂ. ഒരുങ്ങിക്കഴിഞ്ഞെങ്കിൽ. ഇങ്ങോട്ട് വരരുതേ’.

ഡോക്ടർ ഗോദവർമ്മ, സുജാത

വള്ളത്തോളിനെ കവിതയെഴുതാൻ പഠിപ്പിക്കേണ്ടതുണ്ടോ? ഇതളുകൾ വിടർത്തി പരിമളം പ്രസരിപ്പിക്കാൻ താമരപ്പൂവിനെ അഭ്യസിപ്പിക്കേണ്ടതുണ്ടോ? മേഘശകലത്തിൽ മറഞ്ഞ ചന്ദ്രൻ നിർമ്മലാന്തരീക്ഷത്തിൽ മെല്ലെയെത്തുന്നത് നമ്മൾ ആജ്ഞാപിക്കുന്നതുകൊണ്ടാണോ.

ഉത്കടവികാരങ്ങൾ കാലം കഴിയുന്തോറും കുറഞ്ഞു കുറഞ്ഞു വരും. കാമം, സ്നേഹം, കാരുണ്യം ഈ വികാരങ്ങൾ യൗവനാവസ്ഥയിൽ പ്രബലങ്ങളായിരിക്കുമെന്ന് ഞാൻ പറഞ്ഞിട്ടുവേണ്ട വായനക്കാർക്ക് മനസ്സിലാക്കാൻ. ഇവയിൽ കാരുണ്യവികാരം പാരുഷ്യമായി മാറാൻ ദിവസങ്ങൾ വേണ്ട. മണിക്കൂറുകൾ മാത്രം മതി. യാചകന്റെ പിച്ചച്ചട്ടിയിൽ നല്ല സംഖ്യ ആദ്യത്തെ ദിവസം ഇട്ടിട്ടു പോകുന്ന ആൾ അടുത്ത ദിവസം ഒന്നും കൊടുക്കാതെ പോകുമെന്നും അതിനടുത്ത ദിവസം അയാളെ പോലീസിൽ ഏല്പിക്കുമെന്നും ബ്രഹ്റ്റ് തന്റെ ‘ത്രീപെനി ഓപ്റ’ എന്ന നോവലിൽ പറഞ്ഞത് ഞാൻ മുൻപ് എടുത്തെഴുതിയിരുന്നു. വികാരങ്ങളുടെ ഈ ക്രമാനുഗതമായ ലോപം സർവസാധാരണമാണെങ്കിലും എന്റെ ഗുരുനാഥനായ ഡോക്ടർ കെ. ഗോദവർമ്മയോട് എനിക്ക് അമ്പത്തിയേഴു വർഷം മുൻപ് തോന്നിയ സ്നേഹാദരങ്ങൾക്ക് ഇന്നും കുറവില്ല. പ്രഗൽഭനായ അധ്യാപകൻ. കവി. ഇംഗ്ലീഷ്, സംസ്കൃതം, മലയാളം ഈ ഭാഷകളിൽ പാണ്ഡിത്യമുള്ളയാൾ. കാരുണ്യശാലി. ശിഷ്യസ്നേഹപരതന്ത്രൻ. ശുദ്ധമനസ്കൻ. ഇവയൊക്കെയായിരുന്നു എന്റെ ഗുരുനാഥൻ. ചികിത്സയുടെ പിഴവുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം അകാലചരമം പ്രാപിച്ചത്. കാലാവസ്ഥ മാറുമ്പോൾ സാറിന്റെ തൊലിപ്പുറത്ത് ഒരുതരം ‘ഫങ്ഗസ്’ വരുമായിരുന്നു. ഏതാനും ആഴ്ചകൾ കഴിയുമ്പോൾ അത് വന്നപോലെ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. പക്ഷേ അതു ചികിത്സിച്ചു മാറ്റണമെന്ന് അദ്ദേഹത്തിന് ആഗ്രഹം. ഒരു വൈദ്യൻ ചികിത്സ തുടങ്ങി. ചികിത്സ കൊണ്ടു സാറിന്റെ ശരീരമാകെ നീരു വന്നു. അദ്ദേഹം മരിക്കുന്നതിനു മൂന്നുദിവസം മുൻപ് ഞാനും കെ. രാമചന്ദ്രൻ നായരും (ഡോക്ടർ. കെ. രാമചന്ദ്രൻ നായർ) അദ്ദേഹത്തെ കാണാൻ ചെന്നു. നീരു വന്നു ഭയജനകമായ രീതിയിൽ കിടന്ന അദ്ദേഹത്തോട് ഉത്കണ്ഠ മറച്ച് വിനയപൂർവം ഞാൻ ചോദിച്ചു: “സാർ ചികിത്സ മാറ്റണ്ടേ?” സാറ് പറഞ്ഞു: “വേണ്ട. ഉള്ളിൽക്കിടക്കുന്ന മാലിന്യമെല്ലാം പുറത്തേക്ക് പോരുകയാണ്. അതാണ് ഈ നീര്”. ഞങ്ങൾ യാത്ര പറഞ്ഞു. സാറ്: “കാപ്പികുടിക്കാതെ പോകുകയാണോ?” അദ്ദേഹം — 72മണിക്കൂർ കഴിഞ്ഞാൽ എല്ലാക്കാലത്തേക്കുമായി ഇവിടം വിട്ടുപോകുന്ന അദ്ദേഹം — വീട്ടുകാരെ വിളിച്ചു. “രണ്ടുപേർക്കും കാപ്പികൊണ്ടുകൊടുക്കൂ” എന്നു പറഞ്ഞു. കാപ്പികുടിച്ചിട്ട് ഞങ്ങൾ പോയി. അതായിരുന്നു അവസാനത്തെ സന്ദർശനം. ഇതെഴുതുമ്പോഴും എനിക്കു സാറിന്റെ വിയോഗമോർത്തുള്ള ദു:ഖവും യാതനയും. എന്റെ ആ ഗുരുനാഥന്റെ മകൾ ശ്രീമതി. സുജാതയ്ക്കു കോമൺവെൽത്ത് പുരസ്കാരം കിട്ടിയെന്ന് ഞാനറിഞ്ഞപ്പോൾ എനിക്ക് അത്യധികം സന്തോഷമുണ്ടായി. ശ്രീമതിയെക്കുറിച്ച് ശ്രീ. ജോണി, എം.എൽ. മലയാളം വാരികയിലെഴുതിയ ലേഖനം എനിക്കു ആഹ്ലാദം ജനിപ്പിച്ചു. സമ്മാനത്തിനു അർഹമായ കഥ എനിക്കിതുവരെ വായിക്കാൻ കിട്ടിയില്ല. വൈകാതെ അതു കിട്ടുമെന്നു കരുതുന്നു. ഗോദവർമ്മ സാറില്ലാത്തതിനാൽ ദു:ഖം അദ്ദേഹത്തിന്റെ മകൾക്ക് പുരസ്കാരം ലഭിച്ചതിൽ ഹർഷം. ഈ സമ്മിശ്രവികാരങ്ങളോടുകൂടി ഞാൻ ഈ ചിന്ത അവസാനിപ്പിക്കട്ടെ.

പല വിഷയങ്ങൾ

  1. ധിഷണയുടെ സ്ഫുലിംഗമുള്ള ഒരു വാക്യം ആരോ പറഞ്ഞപ്പോൾ അതുകേട്ട ഓസ്കാർ വൈൽഡ് പറഞ്ഞു: “ഇത് എനിക്കു പറയാൻ കഴിഞ്ഞിരുന്നെങ്കിൽ എന്നാണ് എന്റെ ആഗ്രഹം” എന്ന്. അതു കേട്ടയുടനെ വാക്യം പറഞ്ഞയാൾ വൈൽഡിനോട് പറഞ്ഞു: “നിങ്ങളിത് പറയും. പറയും”. വൈൽഡിന്റെ ആശയചോരണത്തെ ലക്ഷ്യമാക്കിയായിരുന്നു അയാളുടെ പരിഹാസം. എങ്കിലും ഇതിലൊരു സാഹിത്യതത്ത്വം ഒളിഞ്ഞിരിക്കുന്നുണ്ട്. അന്തരംഗസ്പർശിയായ ഒരു കഥ വായിച്ചാൻ ‘ഇതെനിക്ക് എഴുതാൻ കഴിഞ്ഞെങ്കിൽ’ എന്ന് സഹൃദയന് തോന്നാതിരിക്കില്ല. ഈ തോന്നലുളവാക്കുന്നതിലാണ് കലാസൃഷ്ടിയുടെ മഹനീയതയിരിക്കുന്നത്. ശ്രീ. പി.എം. നാരായണൻ ടോൾസ്റ്റോയിയുടെ ‘ഇവാൻ ഇലീച്ചിന്റെ മരണം’ എന്ന കഥയെക്കുറിച്ച് മലയാളം വാരികയിലെഴുതിയിട്ടുണ്ട്. ഇക്കഥയുടെ മഹത്വമെവിടെ എന്നു ചോദിച്ചാൽ ഞാൻ അതിന്റെ അന്തരീക്ഷത്തിലേക്ക് അനായാസമായി പ്രവേശിക്കുകയും ഇത് എന്റെ കഥ തന്നെയെന്ന് അറിയുകയും ചെയ്യുന്നു എന്നാണ് ഉത്തരം. ഇതിനു കഴിയാത്ത കഥ ആ പേരിന് അർഹമായിരിക്കാം. പക്ഷേ അതു മഹനീയമായ കഥയല്ല. ഇതു തന്നെയാണ് ദേശാഭിമാനി വാരികയിലെ ‘നായിക’ എന്ന കഥയെക്കുറിച്ചും പറയാനുള്ളത് (സുനിൽ ഗംഗോപാദ്ധ്യായ എഴുതിയത്. തർജ്ജമ ശ്രീ. നസീർ ഹുസ്സൈന്റെത്). ഒരു പുരുഷന്റെയും സ്ത്രീയുടെയും ജീവിതത്തെ സംബന്ധിച്ച് വേറൊരുത്തനു ജിജ്ഞാസയുണ്ടാവുന്നു. ആ ജിജ്ഞാസ തെറ്റായിപ്പോയിയെന്ന് അയാൾ മനസ്സിലാക്കുന്നു. പശ്ചാത്തപിക്കുന്നു. ഇതുപോലെയുള്ള ‘ശരാശരി’ക്കഥകൾ എത്രയെത്ര? പിന്നെയെന്തിനാണ് ബംഗാളിയിൽ നിന്ന് ഇതിനെ മലയാളത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുവന്നത്? മരങ്ങളും ചെടികളും സ്വാഭാവികതയോടെ വളർന്നു നിൽക്കുന്നതാണ് കാണാൻ ഭംഗി. സെക്രട്ടറിയേറ്റ് കെട്ടിടത്തിന്റെ മുൻപിൽ അവയെ കൊക്കായും തീവിഴുങ്ങിപ്പക്ഷിയായും താറാവായും മാറ്റി സംരക്ഷിക്കുമ്പോൾ എന്നെപ്പോലെയുള്ളവർക്ക് അസ്വസ്ഥതയേയുണ്ടാകൂ. സുനിൽ ഗംഗോപാദ്ധ്യായ അനുഭവങ്ങൾക്കു സ്വാഭാവികരൂപം നൽകാതെ ഉദ്യാനപാലകനെപ്പോലെ കത്രികയുമായി നടക്കുന്നു. അവയ്ക്കു മൃഗങ്ങളുടെയും പക്ഷികളുടെയും രൂപങ്ങൾ വരുത്താൻ.
  2. ഫ്രഞ്ച് ജന്തുശാസ്ത്രജ്ഞൻ ലാമാർക്കിന്റെയും (Lamarck, 1744–1829) റഷ്യൻ ഉദ്യാനനിർമ്മിതി കലാകാരനായ മൈചുർയിന്റെയും (Mirchurin, 1855–1935) സിദ്ധാന്തങ്ങളെ അവലംബിച്ച് ജനിതകവിജ്ഞാനം രൂപവത്കരിച്ച സോവിയറ്റ് ശാസ്ത്രജ്ഞനാണ് ലിസങ്ക (Lysenko, 1898–1976). അദ്ദേഹം സ്യൂഡോ ശാസ്ത്രജ്ഞനായിരുന്നുവെന്നാണ് പലരും പറയുക. അദ്ദേഹത്തോടു ബന്ധപ്പെടുത്തി റഷ്യൻ ജനിതകശാസ്ത്രം വളരെക്കാലം സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ സ്വാധീനത ചെലുത്തിയിരുന്നുപോലും. അതുപോലെ ഹിറ്റ്‌ലറുടെ കാലത്ത് ‘ജർമ്മൻ ഫിസിക്സ്’ എന്നൊരു ശാസ്ത്രപദ്ധതിയും ഉണ്ടായിരുന്നു. ഐൻസ്റ്റൈന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ പച്ചക്കള്ളമെന്നായിരുന്നു ഈ ജർമ്മൻ ഫിസിസ്റ്റുകളുടെ വാദം. ഇവരിൽ നിന്ന് വിഭിന്നനായിരുന്നു 1932-ൽ ഫിസിക്സിനു നോബൽ സമ്മാനം നേടിയ ജർമ്മൻ ശാസ്ത്രജ്ഞൻ ഹൈസൻബെർക് (Heisenberg, 1901–1976). ഡാനിഷ് ഫിസിസ്റ്റ് നീൽ ബോറിന്റെ (Neil Bohr, 1885–1962) ശിഷ്യനായിരുന്നു അദ്ദേഹം. ഐൻസ്റ്റൈന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങളിൽ വിശ്വാസമർപ്പിച്ച ഹൈസൻബെർക് ഏതു സമയത്തും നാത്‌സികളാൽ വധിക്കപ്പെടുമായിരുന്നു. എങ്കിലും അദ്ദേഹം മറ്റു ശാസ്ത്രജ്ഞരെപ്പോലെ ജർമ്മനിയിൽ നിന്നു പാലായനം ചെയ്തില്ല. ഒരാന്തര പ്രവാസിയായിരുന്നു (inner exile) ഹൈസൻബെർക്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആന്തരവും ബാഹ്യവുമായ സംഘട്ടനങ്ങളെ ചിത്രീകരിക്കുന്ന നല്ല പുസ്തകമാണ് Elizabeth Werner Heisenberg എന്നത് (Translated by S. Cappellari and C. Morris, Birkhauser, Boston, Pages 170 Price Rs 295).

    അമേരിക്കൻ സിഗരറ്റ് വലിക്കുന്നതുപോലും മരണത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുചെല്ലുമായിരുന്നു ഹൈസൻബെർകിനെ. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യ പറയുന്നതു കേൾക്കുക:

    Heisenberg pulled a pack of American Cigarettes he had acquired by chance the previous day out of his pocket and offered them to the SS man with the words: ‘I’m sure you haven’t smoked a good cigarette in quite a while here, take there!’ The man did, indeed, take the cigarettes and let Heisenberg continue on his way. (The consequences, had he not been a smoker, would have been too terrible to imagine.)

    സാത്ത്വികശോഭ ഈ ഗ്രന്ഥത്തിലാകെയുണ്ട്. ഹൈസൻബെർകിന്റെ പല ചിത്രങ്ങളും ഇപ്പുസ്തകത്തിലുണ്ട്. ആ മുഖം നോക്കൂ. എന്തൊരു സാത്ത്വികവിശുദ്ധി!

മുഖജരോമദീർഘത

പണ്ടൊക്കെ പുരുഷന്മാർ താടിരോമം വളർത്തിയിരുന്നത് ഭാര്യമാർ ഗർഭിണികളാകുമ്പോഴാണ്. അച്ഛൻ മരിച്ചാൽ ഒരു കൊല്ലത്തേക്ക് ഷേവ് ചെയ്യാതെ നടക്കുന്ന ഏർപ്പാടുമുണ്ടായിരുന്നു. ഇവ രണ്ടുമല്ലാതെ താടിരോമങ്ങൾ നെഞ്ചുവരെ നീട്ടിയിരുന്നു വേറെ ചിലർ. എന്റെ ഒരധ്യാപകൻ -കൊട്ടാരക്കര ഇംഗ്ലീഷ് ഹൈസ്ക്കൂളിലെ അധ്യാപകൻ -മുഖജരോമങ്ങൾക്ക് വിസ്തൃതിയും ആയാമവും വരുത്തിയത് താടിയിലെ ‘ല്യൂക്കോഡേമിക് സ്പോട്സി’നു മറവുവരുത്താനായിരുന്നുവെന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശത്രുക്കളായ സഹപ്രവർത്തകർ വിദ്യാർത്ഥികളായ ഞങ്ങളോട് പലപ്പോഴും പറഞ്ഞിരുന്നു. ല്യൂക്കോഡേമിക് സ്പോട്സല്ല സിഫിലിറ്റിക് സ്പോട്സാണെന്നു കടുത്ത ശത്രുക്കളും പറഞ്ഞു ഞങ്ങളോട്.

ഇപ്പോൾ ഭാര്യ ഗർഭിണിയായാൽ പുരുഷൻ താടി വളർത്താറില്ല. അച്ഛൻ മരിച്ചാൽ മകൻ ക്ലീൻ ഷേവ് ചെയ്തു നടക്കും. ഉഷ്ണപ്പുണ്ണോ ത്വക്‌രോഗമോ വന്നാൽ അതു രോമദൈർഘ്യം കൊണ്ടു പ്രച്ഛന്നമാക്കാറില്ല ആരും. എങ്കിലും ചിലർ താടി വളർത്തുന്നു. അവർക്ക് അത് ധൈഷണിക മുഖഭാവം നൽകും. ജന്മനാ ബുദ്ധിശാലികളായവർ താടിരോമങ്ങൾക്കു ദീർഘത വരുത്തുമ്പോൾ അതും മേന്മയായേ വരൂ. മറ്റു ചിലർ സ്വന്തം അപ്രഗത്ഭത മറയ്ക്കാനാണ് രോമായാമം ഉണ്ടാക്കുന്നത്. ചലച്ചിത്ര സംവിധായകരും ചിത്രകാരന്മാരും താടിവളർത്തിക്കണ്ടാൽ അത് അവരുടെ കഴിവുകേടിന്റെ ലക്ഷണമായി കരുതാവുന്നതാണ്.

ദീർഘത പലപ്പോഴും വൈദഗ്ദ്ധ്യമില്ലായ്മയുടെ അടയാളമായി വരും. ഒന്നര മണിക്കൂർ നേരം പ്രസംഗിച്ച് ശ്രോതാക്കളെ തളർത്തുന്നവൻ, കാളമൂത്രം പോലെ ലേഖനമെഴുതുന്നവൻ ഇവരെല്ലം അവിദഗ്ദ്ധരാണ് എന്നതിൽ എനിക്കു സംശയമേയില്ല. രോമത്തിന്റെയും വാക്കുകളുടെയും ദീർഘത എവിടെക്കണ്ടാലും നമ്മൾ സംശയാലുക്കളാവണം. കുങ്കുമം വാരികയിൽ വേണുഗോപാൽ ശാലീനയുടെ ‘പ്രവാസം’ എന്ന നീളം കൂടിയ കഥ എഴുതിക്കണ്ടപ്പോൾ തന്നെ ഞാൻ വിചാരിച്ചു വായനക്കാരനെ കൊല്ലുന്ന രചനയാണ് അതെന്ന്. തലവേദന വരാതിരിക്കാൻ രണ്ട് ആസ്പിരിൻ ഗുളിക വിഴുങ്ങിക്കൊണ്ടു ഞാനതു വായിച്ചു തീർത്തു. ദൈർഘ്യം കഴിവില്ലായ്മയുടെ സന്തതിയാണെന്നു ഗ്രഹിക്കുകയും ചെയ്തു. കഥയെന്താണെന്നും മറ്റും ഞാൻ എഴുതുന്നില്ല. ഇത് ‘ശുദ്ധമായ’ അലവലാതി വർത്തമാനമാണ്. കുങ്കുമം വാരികയുടെ വില പിടിച്ച അഞ്ചു പുറങ്ങളോളം നിറഞ്ഞു കിടക്കുന്ന ഈ മുഖജരോമദീർഘത അറപ്പും വെറുപ്പും ജനിപ്പിക്കുന്നു.

* * *

​​ സീദോനീ ഗേബ്രിയൽ കൊലത് (Sidonie Gabrielle Collette, 1873–1954) മഹായശസ്വിനിയായ ഫ്രഞ്ചെഴുത്തുകാരിയാണ്. അവരുടെ ആദ്യത്തെ ഭർത്താവിന്റെ ആദ്യത്തെ ജോലി അവരെ മുറിയിൽ പൂട്ടിയിടുക എന്നതായിരുന്നു. അവർ അവിടെയിരുന്നു നോവലെഴുതിക്കൊള്ളണം. അങ്ങനെ നാലു നോവലുകൾ അവരെക്കൊണ്ട് എഴുതിച്ച് അവ ‘വില്ലി’ എന്ന തൂലികാനാമത്തിൽ ഭർത്താവെന്ന നരാധമൻ പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്തി, പണം വാരുകയും ചെയ്തു. വായനക്കാർ സംശയിക്കാതിരിക്കാനായി നോവലിന്റെ ആമുഖത്തിൽ അയാളെഴുതും — നോവൽ രചനയിൽ ചെറിയ സഹായം ഭാര്യ നൽകിയിട്ടുണ്ടെന്ന്. ബഹുജനം അതു വിശ്വസിച്ചു. ഭർത്താവെന്ന ഒഴിയാ ബാധയെ കൊലത് ഒഴിവാക്കിയപ്പോൾ മാത്രമേ സത്യമെന്തെന്ന് ജനങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കിയുള്ളൂ.

കേരളത്തിൽ ഭാര്യമാരെ മുറിക്കകത്ത് പൂട്ടിയിട്ട് ഓഫീസിൽ പോകുന്ന മൃഗസദൃശ്യർ ഉണ്ട്. പക്ഷേ ആ സ്ത്രീകൾ നോവലെഴുതുന്നവരെല്ല. എഴുതിയിരുന്നെങ്കിൽ അവന്മാർക്ക് പണവും സമ്പാദിക്കാമായിരുന്നു! പണ്ട് മലയാളസാഹിത്യത്തിൽ പേരെടുത്ത രണ്ട് എഴുത്തുകാരികൾക്ക് അക്ഷരം പോലുമറിയാൻ പാടില്ലായിരുന്നെന്നും യശസ്സാർജ്ജിച്ച ഒരു കോയിത്തമ്പുരാനാണ് അവർക്ക് എല്ലാം എഴുതിക്കൊടുത്തതെന്നും ചിലർ പറയുന്നു. സത്യം ആർക്കറിയാം?


  1. ആർചബൽഡ് Archibald എന്ന പേരിന്റെ വേറൊരു രൂപം archy ആൺകുട്ടിയുടെ പേരു്.

Template:MKN/works